Historia

Dzisiejsza Roskosz to prawdopodobnie dawny folwark wsi Hrud. Pierwsze wzmianki o tym miejscu pochodzą z XVI w., kiedy wspomniany folwark jako część hrabstwa bialskiego włości brzeskiej należał do Radziwiłłów. Do drugiej połowy XVII folwark i przyległe mu tereny podporządkowany był całkowicie celom gospodarczym, a więc pozbawiony jeszcze dworskiego charakteru. W II połowie XVII w. wieś Hrud wraz z folwarkiem przeszła we władanie Katarzyny z Sobieskich Radziwiłłowej – siostry króla Jana II Sobieskiego. Dzięki jej staraniom budynki folwarczne i tereny zielone zostały gruntownie przebudowane w stylu barokowym, nabierając cech reprezentacyjnych. To właśnie wtedy folwark zmienił nie tylko swoje przeznaczenie, ale i nazwę – na Roskosz – ze względu na urokliwe piękno tego miejsca.

W I połowie XVIII w. właścicielką dóbr w Roskoszy została Anna z Sanguszków Radziwiłłowa – żona Karola Stanisława Radziwiłła, wielka miłośniczka sztuki i znana mecenas. Zleciła ona architektowi Marcinowi Wiśniewskiemu zaprojektowanie w Roskoszy drewnianego budynku mieszkalnego o cechach dworskich. W latach 1730-1731 wzniesiono pierwszy drewniany dworek, kryty czterospadowym dachem z gontu. Jego obszerne wnętrza zdobiły sprowadzone przez Annę liczne flandryjskie tapiserie i obrazy. Park zrewitalizowano, wzbogacając przyległe mu tereny o system grobli i kanałów. To właśnie wtedy uksztaltowały się zasadnicze elementy rozplanowania przestrzennego zespołu dworsko-parkowego widoczne do dziś, min. trzy stawy rybne połączone z rzeką.

Według przekazów ustnych, w tym czasie odwiedził Roskosz car Piotr I Wielki, podróżujący incognito po Europie. Imperator Rosji miał zabawić tutaj aż 3 dni, polując w okolicznych lasach i racząc się wodą ze znajdującego się w parku cudownego źródełka, które po dziś dzień bije z ziemi i nie zamarza zimą nawet podczas srogich mrozów. Z czasem źródełko zaczęto nazywać „Źródełkiem Roskoszy”, którego nazwa słyszącym ją pierwszy raz nie zawsze kojarzyła się wyłącznie z nazwą miejscowości… Jak informuje nas XVIII-wieczna plotka, pomiędzy Anną z Sanguszków Radziwiłłową, a carem Piotrem I Wielkim zrodzić się miało wielkie uczucie. Owocem tej miłości miał być Hieronim Florian Radziwiłł, zwany później Okrutnym Księciem.

Po śmierci swojej matki, Hieronim jako spadkobierca dóbr w Roskoszy, zlecił w roku 1765 przebudowę dworu architektowi Jakubowi Korwin Popławskiemu. Do przebudowy tej jednak nie doszło ze względu na dezaprobatę księcia Hieronima wobec podstawowych założeń projektu. Jak informuje spis inwentaryzacyjny z 1766 r. dwór znajdował się w stanie daleko posuniętej ruiny, toteż został wkrótce rozebrany, a drewno posłużyło za budulec strawionych przez pożar domostw bialskich mieszczan.

Kolejny ze spadkobierców bialskiej fortuny, stryjeczny wnuk księcia Hieronima Floriana Radziwiłła – Dominik Radziwiłł, znany ze swojego zamiłowania do wojaczki uczestnik wojen napoleońskich, w 1807 r. darował Roskosz w dzierżawę córce swego plenipotenta Ludwika Kamieńskiego – Ludwice z Kamieńskich oraz jej mężowi – Teodorowi Michałowskiemu. Dominik Radziwiłł zginął w bitwie pod Hanau w 1813 r., a Michałowscy przekształcili dzierżwę we własność dopiero w 1822 r., dopłacając sumę 213.341 złotych polskich. Rządy Michałowskich to dla Roskoszy okres jej największego rozkwitu. W latach 20stych XIX w. w miejscu dawnych ogrodów warzywnych i zwierzyńca założono park w stylu angielskim z niespotykaną nigdzie w okolicy bogatą roślinnością, także egzotyczną (oranżeria). Z tego okresu pochodzi zachowana do dziś aleja dojazdowa obsadzona lipami, najstarszy w Polsce tulipanowiec oraz modrzew, na którym według legendy i ku przestrodze okolicznych mieszkańców, władze carskie powiesiły jednego z miejscowych uczestników powstania styczniowego. Około 1840 r. wzniesiono murowany dwór i stajnię cugową, obie najprawdopodobniej projektu Franciszka Jaszczołda. Usytuowany frontem na północ dwór był prostokątny w rzucie, parterowy, z mieszkalnym poddaszem w postaci facjaty na osi głównej fasady. Dwór wybudowano w zasadzie w stylu późnoklasycystycznym, jednak na szczególną uwagę zasługuje jego wschodnia elewacja – o wyraźnych cechach neogotyckich. W podobnym stylu wzniesiono także stajnię cugową. Gdyby nie neogotyckie wieżyczki, można by stwierdzić, iż jest to podręcznikowy przykład neoklasycyzmu. Poza dworem i stajnią wzniesiono także szereg drewnianych zabudowań o charakterze gospodarczym.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że podówczas przebywał u Michałowskich (aż do śmierci w 1812 r.) generał insurekcji kościuszkowskiej i osobisty przyjaciel Tadeusza Kościuszki – Ignacy Kamiński vel Kamieński. Jego ciało spoczywa pod wysokim kamiennym krzyżem kutym z piaskowca usytuowanym tuż przy wejściu do kościoła pw. św. Anny w Białej Podlaskiej.
W 1842 r. córka Michałowskich Izabela, wychodząc za mąż za Jana Łubieńskiego, wniosła dobra roskoszańskie w majątek rodzinny męża. Niecałe 30 lat później, Roskosz w formie posagu przeszła w ręce rodziny Mielżyńskich. W tym okresie dwór przeszedł poważną przebudowę podług projektu Władysława Marconiego. Zmieniono wówczas więźbę dachową, powiększając tym samym poddasze o dodatkowe izby mieszkalne. Pod koniec XIX w. gospodarcza część majątku została poważnie uprzemysłowiona. Powstała podówczas gorzelnia (zachowana do dziś), murowane obory (dwie z nich istniejące do dziś), stajnie oraz czworaki (do dziś przetrwał jeden). Podczas I wojny światowej w majątku stacjonowała niemiecka jednostka wojskowa, żołnierze której zniszczyli znaczną część parku i wyposażenia dworu. Rozproszeniu uległ także słynny w całej okolicy bogaty księgozbiór rodziny Mielżyńskich.

Już po wojnie, córka Mielżyńskich Helena, wychodząc za mąż za Aleksandra Karskiego, wniosła Roskosz w majątek Karskich. Dwór zniszczony w wyniku perturbacji wojennych poddano kolejnemu remontowi, pozbawiając go niemal w całości elementów neogotyckich. Odnowiono także park, umieszczając w nim min. korty tenisowe i strzelnicę.

W okresie okupacji hitlerowskiej majątek nie uległ większym zniszczeniom, jednak tuż po wkroczeniu wojsk radzieckich w 1944 r. rodzina Karskich została wywieziona na wschód. W tym samym roku dwór i dobra w Rokoszy przeszły na rzecz skarbu państwa rodzącej się PRL, z czasem stając się siedzibą Państwowego Gospodarstwa Rolnego. W 1990 r. po upadku tegoż, dwór przekazano Ośrodkowi Pracy Twórczej pod kierownictwem Galerii Podlaskiej w Białej Podlaskiej. Po reformie administracyjnej w 1998 r. Ośrodek Pracy Twórczej przeszedł pod jurysdykcję urzędu miasta Biała Podlaska, a 31 sierpnia 1999 r. obiekty wraz z przyległym parkiem przejęła Komenda Główna Ochotniczych Hufców Pracy. Trwający ponad 2 lata kapitalny remont założenia przywrócił do życia i nadał temu miejscu należytą świetność. W 2001 r. powstało Europejskie Centrum Kształcenia i Wychowania OHP oraz Ośrodek Szkoleniowo-Rekreacyjny.

Europejskie Centrum Kształcenia i Wychowania OHP w Roskoszy – założeniem statutowym jest upowszechnianie zasad demokracji i tolerancji oraz stwarzanie młodzieży warunków prawidłowego rozwoju społecznego i zawodowego – ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży defaworyzowanej – poprzez aktywne budowanie systemu pomocy dla grup najsłabszych, organizowanie i wspieranie form wychodzenia z ubóstwa, bezrobocia i patologii a także promocja bezpośredniej współpracy międzynarodowej w ramach realizacji programów europejskich.

Ośrodek Szkoleniowo-Rekreacyjny stanowi idealne miejsce wypoczynku i pracy w atmosferze ciszy i spokoju.

Copyright © 2020  Roskosz.                                                   Projekt i wykonanie strony: